Kōkajkaj im Jabōn Kennaan Ko Reitōn Jako Jān Ad Ekkonono (Mōttan 3)

 20 Pābwōde, 2021, Salt Lake City, UT.  Ilo wiik ko ruo remootļo̧k jaar kōlaajrak ijin jet kōkajkaj im jabōn kennaan ko kōn an jejaļo̧k kōjerbali ilo kōmmao ko ad, jej watōk bwe rej ekkwowaad ļo̧k n̄an aer lukkuun jako jān kajin Majōl.  Barāinwōt, je kar lo ļap in oktak eo an kōkajkaj im jabōn kennaan ko an rūtto ro ad.  Jej bar jakem̧aantak jet ijin n̄an kakemejmej kojwōj kaki.

Jej jab jeļā ia eo kōkajkaj in “bōk wōt ran” eaar ijjino ie, ak jejeļā ke Hatty eaar kabun̄bun̄ļo̧k e ilo 70 ko ilo naan kein ilo al in an:

            “Ta unin aō bar rool n̄an eok ke ilukkuunin jook,

            Kwōn bōk wōt ran me ewōr aer jāān rej ba rimweie wōt.”

Ij lōmņak rikkōn in ej ba ke juōn mōttan ar jemlok an iaetōl e bwe e ej juōn ejjelok an jāān; kōn men in in kar mōttan e kar iaetōl bar juōn eo elōn̄ an jāān im emweie.  Ekanuij kabiromōjmōj melele kein.

Kōkajkaj in “rool aō (am, an) clock” Hatty ar bar je ilo bar juōn an al ilo ejja 70 ko wōt:

            “Inaaj lewōj biromōj im jerata n̄an kwe;

            Bwe kwaar kakkure buruō;

            Im ello̧k jān eō,

            Bwe kwōj pād ippa,

            Mokta jān an “rool aō clock.”

Bōlen “rool clock” in emaron̄ meleleen wūdeakeak ak emaron̄ bwebwe.  Jekdoon ewi melele eo jenaaj lōmņake ak juōn eo eitōn “rool an clock” ejjab em̧m̧an kolmānļo̧kijen eo an im al kein konono kaki ijin aolepeer em kanuij kabiromōjmōj melele kein ie.

Ekonono wōt kōn kolmānļo̧kijen wōt juōn lōlļap eaar kine al in “Kwōj Needle In Iv” im kōjerbale kōkajkaj in “Knoweldge in bōra”.  Eoon 2 in al in je kar bōke jān lōlļap in im Anrohasa Band ej al kake:

            “Honey, honey, honey Ti,

            Sweetly promise ‘Oh I’ll be true;’

            Kōn jon̄an am tilaar iburuō;

            Knowledge in bōra” e itōn tūm;

            Aaet kōn eok.

                        —Kiki Raan im Ettōņake (eoon 2)

                        Jān:  Wewe Jeik (circa:  1960 ko)

Ilo bwebwenato ko ippān rikkōn al in ilo 2000 eo, eaar kalikkar ke “knowledge” in ilo al in ejjab kōmālij wōt ak ekitbuuj kolmānļo̧kijen im lōmņak kab ettōņak.

“Bedajin kan” ekkar n̄an melele ko an Jormeto Moreang ej juōn jikin ilojet ej pād ikōtaan pok ewōr kōbāteet im kaibwijbwij ie. Elan̄n̄e melele eo in eokwe emaron̄ jejjet n̄an al ņe ej ba:

            “Et tōtōri ilo bedajin kan,

            Ijen eibwij elōkōbāāteet…

Jejab kanuij jeļā wōn ak etan band in ej al kake al emanmōn in, ak em̧ool ke ekanuij jeja kōjerbale naan in rainiin bwe lukkuun m̧ool ajiri in raan kein remaron̄ lo, eon̄ōd im tutu ilo bedajin kan ilo aelōn̄ kan aer ak rejaje ke etaer in.  Jebiromōj wōt.

Ekkonono wōt kōn kōkajkaj ko ak jabōn kennaan ko rejelōt lojet, kwwar ke ron̄ an lōlļap ro ad ba “jeor in pale”?  Pale ej ek ņe emāni, ejjir kilin, edoluul im depadpad im mājān rej pād ioon bōran. Bwebwenatoon ek in Letao ar ilu ippān im jujuri bwe eņ māni.  Rainiin ej jo̧ ilu lum, e jaje ņoojak iumin dekā ak wōd; kwo naaj lo wōt ijoko re lumlum ilojet.  Ak jon̄an an innitōt an jeor n̄e ej ko jān ek ko jet naan in “jeor in paleeaar jarjartok jān eArmej eo rej ba e jeļā jeor in pale ejjab jeļā wōt ko ak e inittōt im mōkaj an ejeoror ilo an ko.

“Tuublak” ej le jān jon̄an.  N̄e rō ba “e tuublak” utiej bōro ņe am meleleen eļap an utiej buruōm; kwōj jab jeļā ņae ro jet; kwōj lōmņak wōt kake eok make im kwo ban eo̧ron̄ jinōm im jōmam; e ban wōr pokake ippam ak kwo kūbboņ.  Kōn men kein, kwo ban jeļā karōk am ippān ro jet ak kwo bōkjab.  Eokwe kajjitōk ippam make mōk “e tubulak” ke am utiej? Elan̄n̄e aaet, eokwe mōkaj im lelaļtak eok.

Juōn naan jet wōt iien jekōņ ron̄ an rūtto ro i’aelon̄ ko ilikin ilo Majōl en kōjerbale—im jej jab jeļā elan̄n̄e naan in ej kōkajkaj ak jabōn kennaan, ej “kiddid kwōjkwōj (ak ekiddid kwōjkwōj)”. Jejeļā ke kiddid ej bao ņe ekkā an ekkāke itōrerein barijet in aelōn̄ kane ad i’Majōl.  Ej jab el i’jebron̄ in ni im bōb ak ioon kōņņat, kiden, kan̄al ak wōjke ko jet āinwōt pejwak, bekaad, mejo̧, ak kāer, ak im kalo.  Kwo ban lo an ekkāke ibulōn juōn aelōn̄ āinwōt bao kane jet i’Majōl.  Ak n̄e ej ekkāke ikōtan ni im ioon mar ilo juōn aelōn̄ elukkuun inittōt im iim ak ej jab jemlo̧k an jan̄.  Ijo naan in ej itok jān e ņe; “e kiddid kwōjkwōj,” meleleen ewōr juōn ennaan eļap enaaj itok n̄an aelōn̄ in. Juōn al in Kūrūjmōj ej ba “ekiddid kwōjkwōj” ennaane tok laļ kōn lotak eo An…”

“Wōjej eou jemour” enan̄in aolep iien ij ron̄ an lōlļap ro jimmaō ba ej ālkin aer mōn̄ā.  Rōkōn barāinwōt ba ālkin aer idaak uno, bōlen n̄an kalikkar ke nan̄inmej ban kakkure er bwe kein bōprae—uno eņ—enaaj kiiō jālitake er jān jorrāān.

“Jōk ņa lōṃān” ej jerbal ilo an juōn ri jōkjōk wa jōk wa en waan jān juōn kāān wōjke.  Ilo Majōl, ekkā an kāān mā wōjke en.  E lak juoke wōjke eņ e likiep im ej jōke im lame jouj en an jān wōjke eņ eaar licier em itok.  Ak n̄e kwo lukkuun lale emaron̄ bar jerbal ilo jet wāween ekkonono. N̄an waanjon̄ok: jemaron̄ ba: “Jemān ae ņe ad i’Majōl em̧ōj an jōk ņa lōmān ad ņa kwobban jikin ekajet ņe an manit ak traditional rights court ņe ad.

Eokwe em̧ōj ņe am kiki in jipehpen ak kwōn rujtok im lali kōkajkaj ak jabōn kennaan kein im kōkmanmanļo̧ki im kobaiki ippān ko kwo jeļā im dāpiji bwe en jab jako kajin in ad.  Wiik in i’laļ jenaaj bar boktok jet ilo Mōttan 4.

Jilkintok am enaan ak lōmņak n̄an monkaruk10@gmail.com. komm̧ool tata.